Η δικαιοσύνη: Στρατηγικές επιλογές και έργο ανθρωπιάς

Γιάννη Αντωνόπουλου (John Antono) Aylan Παπα-Στρατής Δήμου (1958-2015): In Memoriam

Κείμενα Νίκος Λυγερός
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Η δικαιοσύνη της ανθρωπιάς


Δεν πειράζει αν σε παρεξηγήσουν. 
Θα το αντέξεις κι αυτό. 
Η δικαιοσύνη της ανθρωπιάς 
δεν εξετάζει τα τυπικά, 
μόνο την ουσία.
Μη φοβάσαι την κρίση 
διότι είσαι καταδικασμένος εις ζωήν. 
Κι όσο να σε θάψουν 
μην ξεχνάς ότι είσαι σπόρος. 
Δεν έχει κανέναν άλλο ανάγκη 
η απαγορευμένη ανθρωπότητα.[1]

Η φωνή της ανθρωπιάς

Είναι σπάνιο πράγμα το να έχει φωνή ο άνθρωπος, όχι την ομοφωνία της κοινωνικής μάζας αλλά τη μοναδικότητα της ανθρώπινης έκφρασης. Διότι πρέπει να έχει κάτι να πει, κάτι που να αντικαταστεί τη σιωπή του πόνου. Μέσω του θεάτρου, ο ηθοποιός έχει την ευκαιρία να εκφραστεί, μα σπάνια μπορεί πράγματι να πει κάτι το ουσιαστικό. Και σ’ αυτήν την περίπτωση η φωνή προέρχεται από το έργο του συγγραφέα και του σκηνοθέτη, από την ένωση των δύο δημιουργών. Συνήθως τα άτομα θεωρούν ότι δεν υπάρχει φωνή και επομένως δεν ακούν. Συνεπώς όπως δεν ακούν έχουν τελικά δίκιο.

Η φωνή της ανθρωπιάς λειτουργεί μέσω της σιωπής. Και είναι σπάνιοι οι άνθρωποι που μπορούν ν’ ακούσουν τη σιωπή. Με την καταπίεση του θορύβου έχουν ξεχάσει τον ήχο της σιωπής ακόμα και στη μουσική. Έτσι και πάλι, η όπερα ή το ορατόριο δεν αρκούν για να εκφράσουν τη φωνή της ανθρωπιάς. Διότι εκείνη τη στιγμή τα άτομα ακούν μόνο τη μουσική και όχι τη φωνή της ανθρωπιάς. Το ίδιο ισχύει και για την ανθρώπινη φωνή διότι τις περισσότερες φορές δεν εκφράζει παρά το κοινωνικό πλαίσιο δίχως να εμπεριέχει ίχνος ανθρώπινου στοιχείου και ανθρωπιάς.

Η φωνή της ανθρωπιάς μπορεί να ακουστεί μόνο και μόνο εκτός κοινωνικού και συμβατικού πλαισίου αλλιώς το άτομο καταπατάει τα δικαιώματα του ανθρώπου. Όμως όταν ο άνθρωπος είναι αναγκαστικά ενσωματωμένος σε μια δομή που τον χρησιμοποιεί μόνο και μόνο ως υποδομή, είναι δύσκολο για να μην πούμε ανέφικτο να βρει ένα συνάνθρωπο. Άρα το πρώτο κοινό στοιχείο που έχουν είναι η μοναξιά.

Και η φωνή της ανθρωπιάς πρέπει να δώσει το νόημά της.

Η φωνή της ανθρωπιάς δεν είναι κραυγή ανεξάρτητα αν παρουσιάζεται με αυτόν τον τρόπο στην κοινωνία της ανωνυμίας. Ενοχλεί η ίδια η ύπαρξή της και όχι το μήνυμά της. Διότι κανείς δεν το ακούει. Έτσι η φωνή γίνεται κραυγή. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η χριστιανική φράση που εξηγεί ότι αν σωπάσουν οι άνθρωποι θα βγάλουν κραυγή οι πέτρες. Όμως για τους ανθρώπους που ακούν την κραυγή της σιωπής, η φωνή της ανθρωπιάς έχει νόημα και δεν είναι μόνο η ηχώ της προσωπικής κραυγής.

Ως υπόβαθρο φωνητικό της ανθρωπότητας, η φωνή της ανθρωπιάς ξεσπά κάπου κάπου και παρουσιάζεται ως κίνηση της αντίστασης. Είναι η αντίσταση όλων αυτών των ανθρώπων που είναι μόνοι μέσα στο πλήθος των ατόμων. Αν και η ύπαρξή τους είναι ήδη μια πρώτη μορφή αντίστασης, η φωνή δίνει ένα νόημα στη ζωή τους αλλά και στη ζωή των άλλων. Δίχως ελπίδα, οι μη απελπισμένοι συνεχίζουν τον αγώνα της ανθρωπιάς εναντίον του κοινωνικού συστήματος που θέλει να αφοπλίσει και ύστερα να αφανίσει κάθε ανθρώπινο επιχείρημα.

Ο αγώνας είναι άνισος εξ αρχής και αυτό του δίνει μεγαλύτερη σημασία. Μπορεί μάλιστα να πούμε ότι η αξία των ανθρώπων προέρχεται από αυτήν την αρχή. Συνεπώς δεν πρέπει μόνο να μιλούμε αλλά και να ακούμε. Διότι κάθε άνθρωπος έχει μέσα του τη φωνή της ανθρωπιάς δίχως να ξέρει να τη χρησιμοποιεί.[2]

Η σταύρωση της ανθρωπιάς [Fr.]

Κάτω από τα σύννεφα της κατοχής
περίμενε ο ήλιος της δικαιοσύνης
που τον είχε καταδικάσει η κοινωνία
αλλά εκείνος πίστευε στην ανθρωπιά.

Όλοι κοίταζαν πώς γεννήθηκε
κι όλοι ήθελαν να δουν
πώς θα αναστηθεί.

Κανείς δεν έβλεπε ότι πέθανε.

Ενώ ο σταυρός ήταν η θυσία,
το στίγμα της ανθρωπότητας.

Διότι τότε μόνο ήταν άνθρωπος.

Δεν θέλω να γράψω τίποτα άλλο
για να θυμάσαι αυτό που δεν ξεχνώ
και να καταλάβεις πώς νιώθω
ανάμεσα στα θεϊκά.[3]


Ένα κομμάτι ανθρωπιάς

Εκείνο το σπίτι το θυμάσαι;
Πρόσεξες τις λεύκες που περίμεναν
ένα βλέμμα αθωότητας;
Όλοι κοίταζαν τον κάμπο
ενώ όλη η φτώχεια 
ήταν πάνω στους τοίχους.
Στην αρχή δεν ήθελα να την αγγίξω
αλλά με τα παστέλ
κατάφερα να μην την πληγώσω.
Και τώρα αναρωτιέσαι 
ποιος κατοικεί εκείνο το σπίτι.
Ένα κομμάτι ανθρωπιάς.[4]

Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Στρατηγικές επιλογές και έργο ανθρωπιάς". Αίθουσα εκδηλώσεων Γενικού Λυκείου Κρανιδίου. Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016, ώρα: 11.00


Κείμενα, Ποίηση, βίντεο: Opus of N. Lygeros

Σκίτσο Γιάννη Αντωνόπουλου (John Antono) «Παπα-Στρατής Δήμου (1958-2015): In Memoriam». Η εικόνα του Παπα-Στρατή Δήμου που πέθανε την ίδια μέρα με το μικρό αγοράκι Aylan, να το κουβαλάει με τρυφερότητα ζωντανό, γκρεμίζοντας τους φράχτες. Ο Αϊλάν Κουρντί, το μικρό 3χρονο αγόρι που πνίγηκε μαζί με τον 4χρονο αδερφό του και τη μητέρα του επιχειρώντας να περάσουν από την Αλικαρνασσό στην Κω χάθηκε την ίδια στιγμή που έφευγε από τη ζωή και ο «καλός Σαμαρείτης» των προσφύγων, ο παπά-Στρατής από τη Μυτιλήνη.

Το σκίτσο απεικονίζει τον παπά-Στρατή με τον μικρούλη Αϊλάν αγκαλιά να περνάει τα συρμάτινα διαχωριστικά σύνορα. Πίσω του ακολουθούν άλλα παιδάκια, άυλα πια… Η θάλασσα, οι δουλέμποροι, η ΕΕ που θεωρεί παιδάκια μόνο αυτά της Ευρώπης «φρόντισαν» γι’ αυτό.

Παραπομπές: 
1. 4500) Η δικαιοσύνη της ανθρωπιάς (ποίημα). Perfection 10 2 2/2009. La justice de l'humanité. (poème).
2. 1077) Η φωνή της ανθρωπιάς. Perfection 6 1 1/2005. Fr. La voix de l'humanité
3. 3724) Η σταύρωση της ανθρωπιάς (ποίημα). Perfection 9 4 4/2008. Fr. La crucifixion de l’humanité. (poème).
4. 4184) Ένα κομμάτι ανθρωπιάς (ποίημα). Perfection 9 9 10/2008. Un morceau d'humanité. (poème) - Ν. Λυγερός

Δείτε επίσης: